Paragrafen

Inleiding
In deze paragraaf geven wij inzicht in de tarieven en de inkomsten met betrekking tot de lokale heffingen. De lokale heffingen vormen een belangrijke inkomstenbron voor de gemeente. De inkomsten worden voor het merendeel opgebracht door inwoners en voor een kleiner deel door bedrijven. De heffing vindt plaats op basis van verordeningen die door de gemeenteraad zijn vastgesteld. 

De lokale heffingen bestaan uit het totaal van belastingen, rechten en (bestemmings-)heffingen. 

• Belastingen: de inkomsten uit belastingen zijn niet gelabeld en kunnen daarom voor alle gemeentelijke taken en/of voorzieningen worden ingezet. Voorbeelden zijn de onroerendezaakbelasting (OZB) en toeristenbelasting 
• (Bestemmings-)heffingen: worden geheven voor specifieke taken of voorzieningen met een duidelijk algemeen belang. De inkomsten kunnen uitsluitend besteed worden aan die specifieke taak of voorziening waarvoor de heffing is opgelegd. Voorbeelden zijn de afvalstoffen- en rioolheffing. Voor deze heffingen geldt dat de gemeente niet meer in rekening mag brengen dan de kosten die zij voor de betreffende taak of voorziening maakt.
• Rechten: worden geheven voor diensten die geleverd worden aan een individuele aanvrager. Rechten worden ook wel leges of retributies genoemd. Voorbeelden zijn het aanvragen van een rijbewijs, het aanvragen van een omgevingsvergunning en de lijkbezorging. Bij het heffen van rechten gelden beperkingen: er mag geen winst gemaakt worden op de diensten en voor een aantal diensten heeft de rijksoverheid een maximumtarief bepaald. 

In de paragraaf lichten we de volgende onderdelen toe: 

1. Het beleid.
2. De inkomsten uit lokale heffingen en de kostendekking.
3. Kwijtschelding.
4. De lokale lastendruk.

Het beleid

De gemeenteraad bepaalt via verordeningen welke gemeentelijke lokale lasten inwoners betalen alsook de hoogte van de tarieven.  De verordeningen voor het jaar 2024 zijn in december 2023 door de raad vastgesteld. De tarieven voor de lokale heffingen zijn in 2024 gemiddeld met 4,55% verhoogd ten opzichte van 2023.

Bij de afvalstoffenheffing en rioolheffing is het uitgangspunt 100% kostendekkenheid. Eventuele voor- en nadelen worden via de egalisatievoorziening vereffend.  

Voor 2024 gelden de volgende tarieven:

Overzicht lokale heffingen en geraamde inkomsten

De lokale heffingen bestaan uit belastingen en rechten. De belastingen dienen ter dekking van de algemene uitgaven van de gemeente en zijn in principe vrij besteedbaar. De rechten dienen ter dekking van de kosten die de gemeente maakt voor individuele dienstverlening aan de burger en zijn dus niet vrij besteedbaar.
In onderstaand overzicht zijn de gerealiseerde cijfers voor 2024 opgenomen. Ter vergelijking zijn ook de cijfers vermeld uit de begroting 2024 (na wijziging).

Belastingen 
De gemeente kan alleen een belasting heffen als de wet daar de bevoegdheid toe geeft. De opbrengsten van de algemene belastingen komen ten goede aan de algemene middelen van de gemeente. Dit betekent dat de opbrengsten vrij te besteden zijn. Het gaat om de onroerende zaakbelastingen, toeristenbelasting, hondenbelasting, parkeerbelasting en reclamebelasting. 
 
Onroerende zaakbelasting
Onroerende zaakbelastingen (OZB) zijn de belastingen op de waarde van een woning of bedrijf. Voor woningen mag alleen een eigenarenbelasting in rekening worden gebracht. Op basis van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) wordt ieder jaar van elk object de waarde vastgesteld. Deze waarde vormt de grondslag voor de berekening van de OZB aanslagen. Ontwikkelingen in de waarde als gevolg van de jaarlijkse herwaardering worden gecompenseerd via het tarief.  Stijgt de waarde dan moeten de tarieven neerwaarts worden bijgesteld om de opbrengst niet meer te laten stijgen dan de inflatiecorrectie.  De opbrengsten zijn conform de verwachting bij de IBB.In 2024 vond er een verschuiving plaats van inkomsten uit niet-woningen naar inkomsten uit woningen.

Parkeerbelasting
Parkeerbelastingen worden geheven voor:
a.   een verleende vergunning voor het parkeren van een motorvoertuig op de in die vergunning aangegeven plaats en wijze;
b.    een belasting ter zake van een van gemeentewege verleende dagkaart voor het parkeren van een motorvoertuig op de in die dagkaart aangegeven plaats en wijze.
De opbrengst is met name hoger door de inkomsten uit naheffingsaanslagen.
 
Toeristenbelasting
De toeristenbelasting wordt geheven voor het tegen vergoeding houden van verblijf met overnachting binnen de gemeente. De opbrengst is ruim hoger dan de begroting. Het aantal overnachtingen op met name campings is opnieuw hoger dan voorgaande jaren.
 
Precariobelasting
Precariobelasting wordt geheven voor het in gebruik nemen van gemeentegrond, zoals bv. terrassen, voorwerpen voor reclamedoeleinden en bouwsteigers. De opbrengst is in lijn met de begroting.
 
Hondenbelasting
De hondenbelasting is een directe belasting die wordt geheven voor het houden van een hond binnen de gemeente. De belasting wordt geheven naar het aantal honden dat wordt gehouden. De opbrengst is iets lager uitgekomen dan de raming. Het aantal honden in de gemeente is licht gedaald.
 
Reclamebelasting
Reclamebelasting wordt geheven voor openbare aankondigingen zichtbaar vanaf de openbare weg. De opbrengsten zijn uitbetaald aan de Stichting Centrum Belang Doesburg. 

De inkomsten uit bestemmingsheffingen kunnen uitsluitend besteed worden aan die specifieke taak of voorziening waarvoor de heffing is opgelegd. De gemeente mag bij de begroting niet meer in rekening brengen dan de kosten die zij voor de betreffende taak of voorziening maakt. Mee- of tegenvallers worden verrekend met de egalisatievoorziening.

Rechten

Rechten worden geheven als de gemeente een specifieke dienst verleent. Bij het heffen van rechten geldt dat er geen winst gemaakt mag worden op de diensten. De belangrijkste rechten zijn de leges die geheven worden op basis van de legesverordening.  Ook de marktgelden en de lijkbezorgingsrechten horen bij dit onderdeel. Bij de IBB 2024 zijn de inkomsten voor leges leefomgeving en omgevingsvergunning verlaagd naar € 124.232 In het vierde kwartaal zijn echter nog enkele grotere vergunningsaanvragen afgerond. De inkomsten daarvan worden in 2024 verantwoord. De verwachte inkomsten uit de leges dienstverlening zijn bij de IBB 2024 verhoogd. 

De lokale lastendruk vergeleken
Op de website van de provincie Gelderland zijn de gegevens te vinden van de belastingdruk per inwoner per Gelderse gemeente. Om een indruk te geven van de lokale belastingdruk van de gemeente Doesburg in regionaal verband wordt het onderstaande overzicht opgenomen:

Kwijtschelding

Het kwijtscheldingsbeleid van de gemeente is van toepassing op de afvalstoffenheffing, de rioolheffing (gebruikersdeel) en de lijkbezorgingsrechten. Het kwijtscheldingsbeleid wordt uitgevoerd op basis van de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990. De uitvoeringsregeling kent een drietal toetsen, die het mogelijk maken om de financiële situatie van de belastingplichtige te beoordelen: de inkomenstoets, de vermogenstoets en de schuldentoets. De gemeente Doesburg heeft in de Verordening kwijtscheldingen gemeentelijke belasting 2023 haar keuzes vastgelegd.  

In de jaarrekening 2024 zijn de kosten voor kwijtschelding opgenomen onder Programma 2. Voor 2024 was een bedrag van € 159.310 begroot. Er is een bedrag van € 159.420 aan kosten gemaakt voor kwijtschelding.  

Weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en de risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen. Daarbij worden de risico's meegenomen die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Het weerstandsvermogen is - tenzij anders vermeld in deze paragraaf - gebaseerd op de situatie eind 2024. Het weerstandsvermogen is toereikend wanneer er voldoende mogelijkheden zijn om financiële tegenvallers op te kunnen vangen. Hiervan is dus sprake als het saldo tussen de weerstandscapaciteit en de risico’s positief is.

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een schuldquote van minder dan 90% wordt als goed beoordeeld (minst risicovol).

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Een ratio tussen de 20 en 50% wordt als goed beoordeeld. Daar zit Doesburg ruim boven.

Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale baten. Een waarde van het kengetal onder de 20% wordt als goed beoordeeld. 

Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Er wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positieve waarde geeft aan dat de structurele lasten zijn gedekt door structurele baten. 

Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen of de mate waarin er ruimte is voor nieuw beleid. De belastingcapaciteit van de gemeente is afgezet tegen het landelijk gemiddelde.  

In deze paragraaf wordt achtereenvolgens voor de kapitaalgoederen wegen, riolering/water, civiele kunstwerken, openbaar groen, gebouwen, openbare verlichting en speelgelegenheden aandacht gegeven aan het beleidskader, het beheer/de ontwikkelingen en de financiële consequenties. 

Bij financiering gaat het om de vraag hoe de gemeente regelt dat ze steeds voldoende geld heeft om alle rekeningen te kunnen betalen. Dreigt ze tijdelijk te weinig ‘in kas’ te hebben, dan moet ze lenen. Heeft de gemeente tijdelijk teveel ‘in kas’, dan is ze verplicht dit geld uit te zetten bij de Staat middels schatkistbankieren. Al deze activiteiten leiden ertoe dat de gemeente een financieringsportefeuille heeft. Die moet worden beheerd om de kosten en risico’s te beperken. De kaders voor de uitoefening van de treasuryfunctie zijn door de raad bepaald in de financiële verordening . Deze kaders zijn door het college verder uitgewerkt in een treasurystatuut dat februari 2019 is geactualiseerd. De uitoefening van de treasuryfunctie die is opgedragen aan het college van B&W behelst op hoofdlijnen de navolgende activiteiten:

• • het aantrekken van voldoende financiële middelen en het uitzetten van overtollige gelden om de programma’s binnen de door de Raad vastgestelde kaders van de begroting uit te kunnen voeren;
  • het beheersen van de risico’s verbonden aan de financieringsfunctie zoals renterisico’s, koersrisico’s en kredietrisico’s (indien van toepassing);
  • het zo veel mogelijk beperken van de kosten van eventuele leningen en het bereiken van een voldoende rendement op de uitzettingen;
  • het beperken van de interne verwerkingskosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities.

Beleidsvoornemens t.a.v. risicobeheer
In het kader van risicobeheer worden de navolgende uitgangspunten gehanteerd:

Vanuit de afdeling Externe en Interne Dienstverlening streven we naar het verlenen van de beste dienstverlening aan de stad en gemeentelijke collega’s binnen de gegeven omstandigheden. Deze omstandigheden worden enerzijds gevoed door een steeds toenemende hoeveelheid taken en rollen, waarvan de complexiteit toeneemt, in tijden van een steeds krapper wordende arbeidsmarkt. Anderzijds willen we vanuit dienstverleningsperspectief bijdragen aan de pijlers van de Toekomstvisie van Doesburg: een evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat; een verbindende en versterkende sociale aanpak en kwaliteitstoerisme en toegankelijke natuurrecreatie. Ter ondersteuning aan deze pijlers heeft de afdeling Externe en Interne Dienstverlening de afgelopen periode gewerkt aan twee hoofdthema’s:  

1. Processen en beheer op orde,  
2. Aantrekkelijk werkgeverschap. 

Bij de uitwerking van deze thema’s is het uitgangspunt of realistisch ambitieniveau om de basis verder op orde te krijgen en te houden. 

 1. Processen en beheer op orde  

De “basis op orde” begint bij goede (proces-)inrichting voor gemeentelijke beheertaken en dienstverlening aan burgers. Het afgelopen jaar hebben we een start gemaakt met het doorlichten van de processen om waar mogelijk efficiënter en effectiever te werken. Een goede ondersteuning van ICT is een voorwaarde hiertoe. Digitalisering neemt alleen maar toe. Deels omdat dit een opgave is voor gemeenten (bv. opslaan en toegankelijk maken van digitale informatie in het e-Depot), deels omdat we er niet aan ontkomen (bv. overgang van applicaties naar een SaaS (Software as a Service) – omgeving), maar vooral omdat dit de dienstverlening aan onze inwoners ten goede komt (ook inwoners van Doesburg kunnen nu afspraken met de publieksbalie inplannen via onze website). We volgen de ontwikkelingen om onze kerntaken uit te kunnen voeren. Zo kunnen bijvoorbeeld e-diensten het de burger makkelijker maken producten van de publieksbalie via de website aan te vragen, terwijl de verwerking ervan in de back office verder wordt geautomatiseerd.  

Het onderzoeken van digitale oplossingen stond het afgelopen jaar centraal. Dit moet worden gezien in het licht van een onderzoek naar de digitale ontwikkelingen die de komende jaren op ons afkomen en de wijze waarop Doesburg hierop kan acteren om dienstverlening aan de inwoners te waarborgen. Aandacht voor al deze facetten is nodig om steeds de juiste informatie tijdig op de juiste plek beschikbaar te hebben. Daartoe zijn informatiebeheer en de zorg voor digitale veiligheid en privacy belangrijke aspecten. We hebben in kaart laten brengen welke ICT-investeringen ons te wachten staan en wat ons dat oplevert. Zo zijn we overgegaan op een SaaS versie van onze belastingapplicatie.  

Voor wat betreft het versterken van onze beheertaken hadden we ingezet op het structureel in de regio beleggen van advies op gebied van inkoop- en aanbestedingsbeleid. De regio heeft deze samenwerking afgehouden vanwege de Doesburgse herindelingsdiscussie. Daarnaast is ingezet op verdere invulling van goed gastheerschap richting de maatschappelijke organisaties die in het stadskantoor zijn getrokken. Hiertoe is reeds een facilitair medewerker aangesteld, die samen met de bodes deze taak verder oppakt.  

Rechtmatigheid van aanbestedingen, inkopen en inhuur heeft op veel aandacht kunnen rekenen. Er is in 2024 een voortvarende start gemaakt met het rechtmatig krijgen van aanbestedingen en inkopen door een nieuwe inkoopadviseur aan ons te verbinden en een inkoopmodule in het zaaksysteem te bouwen. Verder zijn we voor de inhuur van medewerkers overgaan op de het DAS systeem van Flextender, dat via Werken in Gelderland wordt aangeboden.  

2. Aantrekkelijk werkgeverschap  

De in de voorgaande paragraaf beschreven inzet op proces- en beheeroptimalisatie is nodig, maar in het licht van een moeizame arbeidsmarkt lastig. De vraagstukken die op ons afkomen zijn talrijk en worden steeds complexer. Dit is voor Doesburg niet anders dan voor andere gemeenten. Doesburg is een kleine gemeente waar medewerkers over het algemeen een breed takenpakket hebben. We zijn ons ervan bewust dat we als kleine gemeente hetzelfde moeten doen als grotere gemeenten, maar dan met minder mensen. Werken voor Doesburg betekent een brede blik hebben en van meerdere markten thuis zijn. Omdat dit voor een specifieke doelgroep Doesburg tot een aantrekkelijke werkgever maakt, hebben we onze arbeidsmarktcommunicatie en wijze van werven hierop aangepast. Om een aantrekkelijke werkgever te zijn en te blijven zetten we zoveel mogelijk in op korte en krachtige werving- en selectieprocedures, de ontplooiing van nieuwe en huidige medewerkers en het creëren van een prettige, veilige en duurzame werkomgeving.  

Gezien de moeizame arbeidsmarkt zullen we steeds vaker te maken hebben met medewerkers die nog moeten bijleren. Dat vraagt om het goed begeleiden en opleiden van nieuwkomers, wat extra inspanning vraagt van zittende collega’s.  

Naast het aantrekken van nieuwe mensen willen we collega’s ook behouden en minder afhankelijk zijn van externe inhuur. We houden de balans tussen inhuur en vaste medewerkers goed in de gaten. Het streven is voor maximaal 15% van de loonsom in te huren. We merken jaarlijks, ondanks de strakke sturing erop, dat de druk op het percentage inhuur toeneemt. Er is een toename van complexe vraagstukken, die vraagt om de inhuur van specialistische kennis. Daarnaast is er schaarste op de arbeidsmarkt, waardoor bepaalde vacatures erg lastig of niet te vervullen zijn. 

Aan de andere kant dienen we kritisch te kijken naar de inschaling van functies ten opzichte van omliggende gemeenten. Als we mee willen op de arbeidsmarkt, dan zullen we een concurrerend functiehuis moeten hebben. Vooralsnog zijn we hier budgettair niet toe uitgerust, dus doen we al het mogelijke binnen de bestaande loonsom.  

In dit onderdeel van de paragraaf bedrijfsvoering is aanvullende informatie opgenomen over de financiële rechtmatigheid. Het gaat hierbij om vanuit intern uitgevoerde verbijzonderde controles geconstateerde afwijkingen groter dan € 50.000 conform artikel 10 lid 2 van de financiële verordening en de maatregelen welke door het college worden/inmiddels zijn getroffen om de vermelde afwijkingen in de toekomst te voorkomen.

Toelichting verbijzonderde interne controle
De verbijzonderde interne controle (VIC) heeft primair als doel om onafhankelijk (vanuit het team control) van de uitvoering binnen de teams (lijn) vast te stellen of de controlemaatregelen binnen de processen juist en op een rechtmatige wijze hebben plaatsgevonden.

De (aantoonbare) interne controle maatregelen in de lijn (als onderdeel van de primaire processen) zijn in onze gemeente beperkt. Dit heeft o.a. te maken met de beperkte ambtelijke capaciteit. De VIC  is in onze gemeente daarom vooral gegevensgericht. 

De VIC is in onze gemeente opgedragen aan de werkgroep rechtmatigheid.  De werkgroep verricht onder verantwoordelijkheid van de concerncontroller op basis van een in overleg met de accountant tot stand gekomen VIC actieplan de controlewerkzaamheden met behulp van het zogenaamde KIC online systeem vanuit het door de raad vastgestelde controleprotocol met het bijbehorende normenkader, waarin o.a. een gedetailleerde inventarisatie van relevante externe en interne wet- en regelgeving is opgenomen.

Voor zover de bevindingen daartoe aanleiding geven,  worden zo nodig (aan de desbetreffende proceseigenaar) voorstellen tot verbetering en/of herstel gedaan.

1. VOORWAARDENCRITERIUM

Europese aanbestedingsregels
Er zijn bij een aantal crediteuren overschrijdingen geconstateerd van de grensbedragen voor Europese aanbesteding, waarbij niet Europees is aanbesteed. Dit geeft een onrechtmatigheid van € 1.965.723.  De overschrijdingen doen zich met name voor bij stilzwijgende verlengingen van overeenkomsten, waarbij door oplopende uitgaven in opvolgende jaren een overschrijding van de grensbedragen voor Europese aanbesteding wordt gerealiseerd, zonder dat er tijdig wordt ingegrepen.

De volgende maatregelen zijn getroffen:

• Om meer grip te krijgen op de overschrijdingen van de EA-grens bij de inhuur van extern personeel is er per 1 januari 2025 een contract aangegaan met een broker (DAS), waarmee de inhuur van personeel binnen de Europese aanbestedingsregels is gewaarborgd. 
• Per 1 januari 2025 is er een aangescherpte inkoopprocedure in werking getreden met betere waarborgen voor een conforme toepassing van het interne inkoopbeleid en de Europese aanbestedingsregels.

Intern inkoopbeleid
Naast een VIC op de toepassing van de Europese aanbestedingsregels is ook een VIC uitgevoerd op het volgen van het interne inkoopbeleid voor inkopen onder de Europese aanbestedingsgrens. In de aan deze VIC gekoppelde steekproef zijn geen onrechtmatigheden geconstateerd.

2.  MISBRUIK EN ONEIGENLIJK GEBRUIK

Onderdeel van de rechtmatigheidsverantwoording is in hoeverre misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O) van gemeentelijke regelingen door derden wordt voorkomen en bestreden. Het gaat dan bijvoorbeeld om uitkeringen en voorzieningen, subsidies en het innen van belastingen. Voorop staat het vertrouwen van de gemeente in een goed gebruik van de gemeentelijke regelingen door inwoners en bedrijven/instellingen. Maatregelen die worden getroffen om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen en indien nodig te sanctioneren, dienen proportioneel te zijn. Dit betekent dat ze in verhouding moeten staan tot het risico dat wordt gelopen. Het college heeft inmiddels een gemeentelijk overkoepelend M&O beleid vastgesteld dat hiervoor een onderliggend kader moet gaan bieden. Het formuleert uitgangspunten, bevat richtlijnen voor controle en eventuele sancties en benoemt welke risicogebieden er zijn. Ook geeft de nota M&O beleid richting aan, op welke wijze beheersmaatregelen kunnen worden toegepast in de bedrijfsvoering om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen en te sanctioneren. In 2024 is dit beleid verder verankerd. Er zijn geen fouten en/of onrechtmatigheden aangetroffen > € 50.000.

3. BEGROTINGSRECHTMATIGHEID

Het begrotingscriterium is een criterium van rechtmatigheid dat betrekking heeft op de grenzen van de baten en lasten in de door de raad geautoriseerde begroting van exploitatie en investeringskredieten en de hiermee samenhangende programma’s, waarbinnen de financiële beheershandelingen tot stand moeten zijn gekomen. De begrotingsrechtmatigheid wordt beoordeeld op het niveau waarop de begroting door de raad is geautoriseerd, zoals is opgenomen in artikel 5 van de financiële verordening. Bij investeringsprojecten wordt de begrotingsrechtmatigheid beoordeeld op het niveau van het totaal gevoteerde kredietbedrag. Een overschrijding van het jaarbudget, passend binnen het totaal bedrag van het krediet, wordt daarmee als rechtmatig beschouwd. Uitgangspunt is dat iedere afwijking van de begroting als onrechtmatig wordt beschouwd. Afwijkingen worden als acceptabel aangemerkt in de volgende situaties:

• Er is sprake van een overschrijding waarbij direct gerelateerde inkomsten de overschrijding compenseren.
• Er is sprake van een overschrijding op een open-einde regeling.
• De overschrijding is geautoriseerd door middel van de vaststelling van een tussentijdse rapportage.

In deze paragraaf vindt u een lijst met partijen waarmee de gemeente Doesburg banden is aangegaan ter behartiging van bepaalde publieke belangen. Het gaat hierbij om privaatrechtelijke dan wel publiekrechtelijke organisaties, waarin Doesburg een financieel en een bestuurlijk belang heeft. Van een bestuurlijk belang is sprake indien er zeggenschap bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie. Van een financieel belang is sprake als een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat. Ook als er financiële aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt, is er sprake van een financieel belang. De verbonden partijen worden afzonderlijk toegelicht. 

Lijst met verbonden partijen

Hieronder volgt lijst met de partijen verbonden aan de gemeente Doesburg verdeeld naar gemeenschappelijke regelingen, overige verbonden partijen en coöperaties/vennootschappen. 

Het gemeenschappelijk orgaan is een samenwerkingsverband dat de belangen behartigt van deelnemende gemeenten in de regio. De focus ligt op het fysieke domein: woningbouw, circulariteit, economie en mobiliteit. Maar ook samenwerking op het gebied van cultuur en toerisme is een aandachtsveld. Het doel van de samenwerking is het realiseren van groei én het versterken van het groene karakter van deze bijzondere regio. 

Het draagt bij aan de doelstelling van programma 1 “Een evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat.

Het aandeel van de gemeente is afgerond 3,5%. De lasten worden omgeslagen naar rato van het aantal inwoners per gemeente. 

Beleidsvoornemens:
In 2024 is besloten om de deelname aan de Groene metropool regio te beperken tot de opgaven van de groene groeiregio, circulaire regio, 
verbonden regio en het regioprogramma werklocaties als onderdeel van de productieve regio voor de periode 2025-2028.

Risico’s 
Het financiële risico is beperkt tot de bijdrage van de gemeente.

Financieel overzicht:

De gemeenschappelijke regeling verzorgt voor 16 gemeenten in de regio Midden-Gelderland de regionale brandweer, ambulancezorg en volksgezondheid/GGD. 

Het draagt bij aan de doelstelling van programma 1 ‘Evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat’ en programma 2 ‘Verbindende en versterkende sociale aanpak, in verband met volksgezondheidszorg’.

Het aandeel van de gemeente schommelt rond de 1,5%. 

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
Het financiële risico is beperkt. De gemeente draagt bij aan een eventueel tekort in de exploitatie.

Financieel overzicht:

Het Streekarchivariaat De Liemers en Doesburg beheert de archieven van de gemeenten Doesburg, Duiven, Westervoort en Zevenaar. Bij het Streekarchivariaat is veel historisch materiaal beschikbaar over Doesburg.

Het draagt bij aan de doelstellingen van programma 3 ‘Kwaliteitstoerisme en toegankelijke natuurrecreatie’.

Het aandeel van de gemeente is ongeveer 23%. De kosten van het Streekarchivariaat worden over de deelnemende gemeenten verdeeld op basis van inwoners en naar rato van werktijden.

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s: 
Het financiële risico is beperkt. De gemeente draagt bij aan een eventueel tekort in de exploitatie.

Financieel overzicht:

De Omgevingsdienst verzorgt namens gemeenten en provincie milieutaken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Daarnaast heeft Doesburg ook de verlening van omgevingsvergunningen voor bouwen ondergebracht bij de ODRA.

Het draagt bij aan de doelstellingen van programma 1 ‘Evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat’.

Het aandeel van de gemeente voor de milieu- en algemene taken is 1,4%, het aandeel in de bouwtaken is 5,4%  Er wordt afgerekend op basis van prijs x hoeveelheid.

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
De toenemende complexiteit van uitvoering en maatschappelijke opgaven vragen om een innovatieve omgevingsdienst. Schaalvergroting tot een robuuste toekomstbestendige omgevingsdienst is nodig om de benodigde innovatie en ontwikkeling te kunnen realiseren. De Omgevingsdienst is daarom voornemens om te fuseren met de Omgevingsdienst Regio Nijmegen. Een dergelijke fusie brengt (financiële) risico's met zich mee.

Financieel overzicht:

De vervoersorganisatie behartigt de belangen van de deelnemers met betrekking tot het tot stand brengen, ontwikkelen en in stand houden van een kwalitatief hoogwaardig, herkenbaar, efficiënt en eenvoudig te gebruiken doelgroepenvervoer. Er wordt op toegezien dat het aanvullend vervoer ook in het buitengebied en de kleine kernen voldoende gewaarborgd is en dat het vervoer optimale aansluiting heeft op het openbaar/vervoer/netwerk. 

Het draagt bij aan de doelstellingen van Programma 2 'Verbindende en versterkende sociale aanpak' (WMO, jeugd en onderwijs).

Het aandeel in de overhead is minder dan 2%. 

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
In 2024 eindigt de initiële periode van de vervoerscontracten. Gezien de huidige marktomstandigheden (krapte arbeidsmarkt, energieprijzen,  investering zero emissie voertuigen) is het zeer reëel om te verwachten dat een aanbesteding zal leiden tot hogere tarieven dan de huidige contractueel overeengekomen tarieven. Er is rekening gehouden met groei van de vraag naar vervoer, waardoor het risico daarvoor laag wordt ingeschat.

De MGR (Modulaire Gemeenschappelijke Regeling) biedt een algemeen kader voor samenwerking op het gebied van het sociaal domein binnen de regio Centraal-Gelderland en voorziet in samenwerkingsmodules. Er wordt deelgenomen aan de modules: Inkoop Zorg, Werkgevers Service Punt (WSP) en Werkgeverschap Sociale Werkvoorziening (WgSW).

Het draagt bij aan de doelstellingen van Programma 2 'Verbindende en versterkende sociale aanpak' (WMO, jeugd en participatiewet).

Het aandeel in de overhead is ruim 2%. 

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
Het financiële risico is beperkt. De gemeente draagt bij aan een eventueel tekort in de exploitatie. In de begroting van de MGR is rekening gehouden met loonstijgingen van SW-ers. Dit kan afwijken n.a.v. CAO ontwikkelingen.

De Euregio Rijn-Waal heeft als belangrijkste doel de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van economie en maatschappij te verbeteren en te intensiveren. De Euregio Rijn-Waal brengt partners bij elkaar om gezamenlijke initiatieven te starten en zo gebruik te maken van synergie-effecten.

Het draagt bij aan de doelstellingen van Programma 1 Evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat.3

Het lidmaatschap kost ca. € 3.300

Beleidsvoornemens:
In 2024 is het lidmaatschap opgezegd, er geldt een opzegtermijn van 3 jaar.

Risico’s :
Het financiële risico is zeer beperkt. De gemeente draagt bij aan een eventueel tekort in de exploitatie.

Doesburg is aandeelhouder van de BNG. De BNG is de bank voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. 

De deelneming in aandelen bedraagt 0,05%.

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
Het financiële risico is zeer beperkt. De boekwaarde van de aandelen is € 69.030, in de begroting is het dividend geraamd op € 70.000.

Alliander N.V. is de holding van een netwerkbedrijf. De dochterbedrijven zijn netbeheerders voor het transport van (duurzame) energie.

De deelneming in aandelen bedraagt 0,13%.

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
Het financiële risico is beperkt. De boekwaarde van de aandelen is € 8.168, in de begroting is het dividend geraamd op € 100.000. Daarnaast hebben we in 2021 een achtergestelde geldlening verstrekt van € 757.800.

Vitens is het waterbedrijf voor ruim 4 miljoen mensen en bedrijven in Friesland, Overijssel, Flevoland, Gelderland en Utrecht. 

De deelneming in aandelen bedraagt 0,24%.

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
Het financiële risico is beperkt. De boekwaarde van de aandelen is € 1.996, in de begroting is geen dividend geraamd. Er is al enkele jaren geen dividend uitgekeerd.

Circulus  B.V. verzorgt het afvalbeheer en verricht diensten in de openbare ruimte voor klantgemeenten, die ook aandeelhouder zijn. Het werkgebied van Circulus bestaat uit de gemeenten Apeldoorn, Bronckhorst, Brummen, Deventer, Doesburg, Epe, Lochem, Zutphen en Voorst. De activiteiten worden uitgevoerd op basis van individuele afspraken met gemeenten, met als gezamenlijk doel een duurzame leefomgeving. 

Het draagt bij aan de doelstellingen van Programma 1 Evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat.

De deelneming in aandelen bedraagt 2,44%. 

Beleidsvoornemens:
Er zijn geen wijzigingen voorzien in de samenwerking. Het bestaande beleid wordt voortgezet.

Risico’s :
Het financiële risico is beperkt. De boekwaarde van de aandelen is € 22.235. In de begroting is geen dividend geraamd.

Inleiding
In deze paragraaf wordt primair verantwoording afgelegd van de in gang gezette ontwikkelingen op gemeentelijke gronden over 2024, en secundair over de stand van zaken met betrekking tot herontwikkeling en herinrichting op gronden, waarvan de gemeente niet eigenaar is. We hebben het dan over initiatieven van derden, die door de gemeente worden gefaciliteerd. Op die locaties waar we als gemeente een grondpositie hebben, gaat de gemeentelijke inbreng verder dan het stellen van randvoorwaarden en het verlenen van de nodige vergunningen. Op deze gronden is de gemeente zelf opdrachtgever voor het bouw- en woonrijp maken en gaat zij over de gronduitgifte. De wijze waarop hier verder uitvoering aan wordt gegeven kan variëren van een actieve grondexploitatie tot het sluiten van zogenaamde anterieure overeenkomsten met potentiële bouwers en ontwikkelaars. In al deze gevallen gaat het om de gemeente die acteert als ondernemer, waarvoor de spelregels zijn vastgelegd in de BBV en in gemeentelijk grondbeleid. Daarnaast dienen ontwikkelingen te voldoen aan wettelijke bepalingen zoals vastgelegd in Omgevingsplan en Omgevingswet. 

Teruggeblikt wordt op de verschillende in gang gezette ontwikkelingen, de gemeentelijke grondposities, en in hoeverre de gemeentelijke investeringen in lijn zijn met de verwachtingen. Alle bouwkavels in Beinum West zijn verkocht. Deze grondexploitatie kan daardoor administratief worden afgesloten. Voor de resterende kosten bouw- en woonrijp maken wordt een voorziening getroffen. Een nieuwe grondexploitatie is geopend voor het Centrum van Beinum.  Deze twee projecten worden naast  twee andere projecten besproken in hoofdstuk 5. Omdat op de besproken ontwikkelingslocaties woningbouw wordt gerealiseerd, wordt in hoofdstuk 4 kort het woonbeleid aangestipt en worden de afspraken die hierover binnen de stadsregio zijn gemaakt toegelicht.  

Er is een nieuwe nota Grondbeleid Doesburg vastgesteld. In deze nota is de beleidskeuze gemaakt voor het toepassen van Sturend Grondbeleid, met een voorkeur voor een faciliterende rol. Sturend Grondbeleid gaat uit van een manier van werken die door de tijdige inzet van grondbeleidsinstrumenten leidt tot de tijdige bestuurlijk gewenste verandering in het ruimtelijk grondgebruik. Doesburg neemt in ontwikkelingen bij voorkeur een regisserende rol en toont zich daarbij bereid om met ontwikkelaars, bouwers en corporaties op voet van gelijkheid te onderhandelen en samen te werken. Een optimale onderhandelingspositie wordt gecreëerd door zo effectief mogelijk gebruik te maken van het aan gemeenten beschikbaar gestelde grondbeleidsinstrumentarium.  

Met de Omgevingswet (Ow) die per 1 januari 2024 in werking is getreden, zijn alle wetten, regels en afspraken voor de fysieke leefomgeving geïntegreerd in één stelsel. De juridische instrumenten voor grondbeleid onder de Ow zijn grotendeels overgenomen uit bestaande wetten: 

• de regeling van het voorkeursrecht vervangt de Wet voorkeursrecht gemeenten;
• de regeling van onteigening vervangt de Onteigeningswet
• de regeling kostenverhaal vervangt de Afdeling grondexploitatie uit de Wro  (Wet ruimtelijke ontwikkeling). 

Indien er niet, niet tijdig of niet op voor de gemeente acceptabele voorwaarden tot overeenstemming kan worden gekomen, kan de realisatie van een nieuwe functie aldus worden afgedwongen door het inzetten van een of meerdere van de hierboven genoemde wettelijke instrumenten.  

Ontwikkelingslocaties zijn onderverdeeld in zogenaamde grondbedrijfprojecten en niet-grondbedrijf-projecten. Voorwaarde voor grondbedrijfprojecten is dat de gemeente zelf eigenaar is van de grond en zij de geprognosticeerde kosten en opbrengsten moet verantwoorden in financiële grondexploitaties (Grexen).  

Algemeen risico:
Met betrekking tot de financiële risico’s van grondbedrijfprojecten wordt in de berekening van het weerstandsvermogen rekening gehouden met een algemeen risico van 20% van de boekwaarde van de grondexploitaties. 

Projectspecifieke risico’s:
Ten aanzien van de projectspecifieke risico’s worden in de grondexploitaties afzonderlijk rekening gehouden met stelposten, dit om mogelijke tegenvallers binnen de grondexploitatie op te kunnen vangen. Zo wordt er een post onvoorzien opgenomen, die aan het begin van het ontwikkelingsproces hoog is en naar mate meer kosten zijn gerealiseerd qua bedrag afneemt.

Algemene risico’s bouwgrondexploitaties en weerstandsvermogen:
Bij het opstellen van grondexploitaties wordt ingespeeld op mogelijke risico’s. Gedurende de uitvoering van het project kunnen echter risico’s manifest worden die vooraf niet of niet juist zijn ingeschat. Dit kan met name het geval zijn bij exploitaties die zich over een langere periode van meerdere jaren uitstrekken. De risico’s kunnen worden onderverdeeld in gebied gerelateerde risico’s (bodem, archeologie e.d.) en marktrisico’s (economische ontwikkelingen, maatschappelijke ontwikkelingen e.d.).  Het risico wordt grofweg ingeschat op 20% van de boekwaarde van de diverse complexen per enig jaar.

5.1 Het woningbouwprogramma
Allen hierna in hoofdstuk 5 genoemde ontwikkelingen hebben betrekking op woningbouw. Woningbouwinitiatieven worden getoetst aan de medio 2024 vastgestelde Woonzorgwelzijnvisie 2024-2028 en aan de meest recente cijfers over de bevolkings- en huishoudensamenstelling. In de nieuwe visie is de ambitie opgenomen om tot een (meer) evenwichtig en leeftijdsbestendig woon- en vestigingsklimaat te komen. Door schaarste aan (betaalbare) woningen wordt beroep gedaan op gemeenten om -zo mogelijk- méér te  bouwen dan alleen voor de lokale behoefte. In Doesburg gaat het om enkele honderden woningen extra, waarmee tegelijkertijd meer balans in woningvoorraad kan worden gebracht. Een woningvoorraad die zich laat typeren als een voorraad met een bovengemiddeld aandeel sociale huurwoningen en een fors aandeel goedkope koopwoningen.   

In de Woonzorgwelzijnvisie Doesburg 2024-2030 zijn de prioriteiten van het lokale woonbeleid in al zijn facetten voor de komende jaren vastgelegd. De visie geeft niet alleen inhoud en richting aan de ontwikkelingen op de woningmarkt. In samenhang met wonen wordt ook bezien wat nu en in de nabije toekomst gewenst is op het gebied van zorg en welzijn. Daarbij wordt qua programma concreet ingezet op de komende vijf tot zeven jaar, met een doorkijk richting 2040. De gemeente baseert zich daarbij in belangrijke mate op het Woning-behoefteonderzoek Doesburg 2022-2040.  

5.2 Regionaal afsprakenkader (nadere uitwerking Woondeal 2.0)
In 2020 zijn gemeenten binnen de Groene Metropoolregio, provincie Gelderland en Rijk een langjarig partnerschap aangegaan voor een beter werkende woningmarkt. Aanleiding is het grote woningtekort, waardoor de woonopgaven bovengemiddeld zijn en de uitvoering onder druk staat. In de geactualiseerde regionale woondeal – Woondeal 2.0 - stond de afspraak dat de regio aan de slag gaat met een regionale woonzorgvisie (afspraak 14). Dit ook vanwege het besef dat de opgave in het huisvesten van de verschillende aandachtsgroepen te groot is om als individuele gemeenten, zonder afstemming, op te pakken. Regionale afspraken kunnen hierin helpen. Deze afspraken komen in de plaats van een regionale woonzorgvisie.  

De basis voor het afsprakenkader bestaat uit twee uitgangspunten: 1) de aandachtsgroepen zijn onze inwoners en 2) we werken toe naar toekomstbestendige vitale wijken. 

1. Aandachtsgroepen? Onze inwoners!
   Elke aandachtsgroep of urgentiecategorie bestaat uit inwoners van alle regiogemeenten. Het Rijk verstaat onder aandachtsgroepen mensen die dak- en thuisloos zijn, die uitstromen uit een intramurale (zorg)instelling, statushouders en diverse groepen mensen met sociale of medische urgentie, waaronder slachtoffers van huiselijk geweld en mantelzorgers. Deze mensen hebben niet alleen een dak boven hun hoofd nodig, maar vaak ook behoefte aan zorg en ondersteuning. Daarnaast vallen arbeidsmigranten, woonwagenbewoners, studenten en ouderen onder de aandachtsgroepen. Allemaal inwoners die door omstandigheden wat extra hulp en urgentie nodig hebben bij het vinden van een thuis. De gemeenten van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen zien het als hun gezamenlijke taak om te zorgen voor voldoende en goede huisvesting voor al haar inwoners, dit onder het motto:  “Een thuis voor iedereen!”
2. Toekomstbestendige vitale wijken als basis 
    De komende decennia krijgen we te maken met dubbele vergrijzing, waaronder een toename van eenpersoonshuishoudens (vooral van mensen boven de 75 jaar). Sommigen hebben wat meer zorg en aandacht nodig, terwijl het tekort aan zorgpersoneel de komende jaren toeneemt. Dit vraagt om een nieuwe manier van denken bij zowel inwoners als maatschappelijke organisaties. Begrippen zoals sociale cohesie, inclusie, samenredzaamheid en wederkerige      ondersteuning krijgen betekenis in de dagelijkse praktijk, zodat kwetsbare mensen zelfstandiger kunnen blijven in hun buurt. Tussen wijken, maar ook tussen gemeenten, bestaan grote verschillen. Sommige wijken/gemeenten  zijn overbelast, andere hebben ruimte. Dit vraagt om goede toedeling en beleid. 

Hoe worden de gestelde doelen bereikt? 

De komende jaren wordt binnen de stadsregio op basis van de vastgestelde regionale afsprakenkaders ingezet op een evenwichtige verdeling van onze inwoners, die extra ondersteuning en aandacht vragen over wijken/gemeenten. Dit wordt gedaan op basis van inwoneraantal.  

In de woonzorgwelzijnvisie Doesburg 2024-2028 is gesignaleerd dat de lokale behoefte aan wonen met zorg niet volledig kan worden gerealiseerd in onze gemeente. Oplossing voor dit probleem lijkt gevonden te kunnen worden door samen te werken met andere gemeenten, waarbij elke gemeente bijvoorbeeld een aandachtsgroep huisvest waar niet alleen eigen inwoners maar ook inwoners uit omliggende gemeenten met dezelfde indicatie en/of problematiek kunnen worden gehuisvest.  

Bij eerdere gelegenheid is de gemeenteraad geïnformeerd over locatie gymzaal Armgardstraat en dat deze locatie bij uitstek geschikt lijkt om invulling te geven aan één van aandachtsgroepen (raadsinformatiebrief van 21 mei 2024). In 2025 wordt het alhier gewenste programma nader gedefinieerd (zie tevens 6.5).  

5.3 Prestatieafspraken Wonen
In de jaarlijks met Stichting Woonservice IJsselland te maken Prestatieafspraken Wonen worden de te behalen doelen over wonen in relatie tot bereikbaarheid & betaalbaarheid, duurzaamheid en zorg & welzijn vastgelegd. In 2023 zijn prestatieafspraken voor de komende vier jaar vastgelegd in een convenant. In het verslagjaar zijn de afspraken uit dit convenant geëvalueerd en geactualiseerd. Afspraak is om dit jaarlijks te doen. Dit geactualiseerde document wordt vervolgens door de corporatie overgelegd aan de Autoriteit wonen.  

6.1 Beinum West 

Het laatste kavel, waarop vier starterswoningen worden gerealiseerd, is verkocht. Daarmee zijn alle opbrengsten gerealiseerd, zoals hierboven vermeld onder 3.3.1.  Op 28 maart 2024 is de zesde en laatste financiële grondexploitatie voor Beinum West vastgesteld. Deze grondexploitatie is in het verslagjaar afgesloten. Voor de resterende kosten van maximaal € 27.000 wordt een voorziening getroffen. In totaal zijn in Beinum West in een periode van ruim vijftien jaar 183 1 woningen gebouwd en een woonzorggebouw voor 24-uurs-zorg . In onderstaande tabel is de verdeling over de verschillende woningcategorieën weergegeven:  

Wet open overheid (Woo)

De Wet Open Overheid verplicht bestuursorganen om verantwoording af te leggen in hun begroting en jaarrekening over hoe zij de bepalingen uit deze wet in beleid en uitvoering toepassen. De Woo gaat uit van het recht van inwoners op overheidsinformatie, die actief openbaar gemaakt wordt of op aanvraag kan worden verstrekt.

Volgens de Woo moet de overheid haar informatie zodanig beheren en ontsluiten dat altijd en tijdig de juiste informatie kan worden gevonden of op aanvraag kan worden verstrekt. De wet voorziet in een gefaseerde invoering van actieve openbaarmaking van verschillende informatiecategorieën (tranches). Op 1 november 2024 moesten de eerste categorieën actief openbaar worden gemaakt: organisatie- en bereikbaarheidsgegevens en wet- en regelgeving en overige  besluiten van algemene strekking.

De tweede tranche bestaat uit ontwerpen van regelgeving waarover advies is gevraagd aan een externe partij (met inbegrip van de adviesvraag) en gevraagde en ongevraagde adviezen van adviescolleges en commissies over andere onderwerpen (met inbegrip van de adviesvraag). Daarnaast zullen ook jaarplannen en jaarverslagen, vergaderstukken van raad en college, en agenda’s en besluiten van het college actief openbaar gemaakt worden. Dit voor zover dat nu niet al gebeurt. Ook het actief openbaar maken van Woo-verzoeken en -besluiten valt onder de tweede tranche en ook dat gebeurt inmiddels al. 
Wanneer de tweede tranche in werking treedt voor gemeenten wordt na 1 juli 2025 bekend.

Woo en Doesburg

Het grip krijgen op informatiebeheer om tijdig en juist informatie actief te kunnen openbaren of op aanvraag te verstrekken is urgent. Gemeente Doesburg heeft hiervoor het platform woo.doesburg.nl ingericht, dat ook is geïntegreerd in de gemeentelijke website. Hier worden de wettelijk verplichte informatiecategorieën toegankelijk gemaakt.

De wet schrijft voor dat informatie ook vindbaar moet zijn via één centrale vindplaats: de Woo-index. De Woo-contactpersoon van de gemeente zorgt ervoor dat de juiste informatie wordt aangeleverd aan deze index, zodat de openheid van informatie ook geborgd is via het kanaal van Overheid.nl, de wegwijzer naar informatie en diensten van alle overheden.